10 Høve til å gje eigne reglar for rekneskapsføring av pensjonsforhold i helseføretak

10.1 Innleiing og samandrag

Regjeringa gjer framlegg om at Helse- og omsorgsdepartementet får høve til å fastsetje eigne reglar i forskrift for rekneskapsføring av pensjonsforhold i helseføretak.

10.2 Gjeldande rett

Helseforetaksloven 15. juni 2001 nr. 93 § 43 fyrste ledd fastset at reglane i rekneskapslova gjeld for føretaka. Helseføretak og regionale helseføretak er dermed underlagd vanleg rekneskapsplikt etter regnskapsloven, jf. regnskapsloven § 1-2 fyrste ledd nr. 12, og skal føre rekneskap etter reglane i regnskapsloven og god rekneskapsskikk, jf. regnskapsloven § 4-6.

Det er i tillegg utarbeidd ei felles rekneskapshandbok for regionale helseføretak og helseføretak der grunnleggjande krav er fastsett gjennom vedtak i føretaksmøter. Vidare er det etablert felles malverk for årsrekneskap og tilhøyrande noteopplysningar med krav til informasjon om mellom anna pensjonsforhold.

Rekneskapsføring av pensjonsytingar vert i dag gjort i samsvar med Norsk Regnekapsstandard, NRS 6 Pensjonskostnader. Helseføretaka sine pensjonsforpliktingar vert rekna som den diskonterte verdien av dei framtidige pensjonsytingane som vert rekna som påløpt på balansedagen og vert ført som ei gjeld i helseføretaka sin balanse. Pensjonsmidla er vurdert til verkeleg verdi og vert ført som ein eigedel i balansen. Pensjonskostnaden i perioden svarar til endring i den berekna pensjonsforpliktinga. Det kan vere betydelege avvik mellom betalte pensjonspremiar og den berekna pensjonskostnaden i perioden.

10.3 Helse- og omsorgsdepartementet si vurdering og framlegg

Gjennom Stortingets behandling av St.prp. nr. 1 (2008–2009) vart det etablert ei ordning der helseføretaka vert løyvd tilstrekkelege inntekter (basisramme) til å dekkje årlege rekneskapsmessige pensjonskostnadar, slik at ein kan oppnå rekneskapsmessig balanse. Ordninga innebar òg å sikre helseføretaka tilstrekkeleg likviditet til å betale årlege pensjonspremiar. Differansen mellom inntekt i basisramma til pensjonskostnad og betalbar pensjonspremie blei behandla gjennom auke eller reduksjon i driftskredittramma til helseføretaka, alt etter forteiknet på differansen. Som følgje av langt høgare betalbare pensjonspremiar enn løyvd inntektsnivå (basert på årlege pensjonskostnadar) over tid, har no helseføretaka ein rentebærande driftskreditt på om lag 25 mrd. kroner.

Pensjonsforpliktinga vert målt som noverdien av dei estimerte framtidige pensjonsytingane som er opptente på balansedagen. Den lange perioden frå forpliktinga kjem til, til utbetaling finn stad, er eit særtrekk ved pensjonar. Tidsavstanden aukar usikkerheita ved måling av forpliktinga i høve til andre forpliktingar. Dei økonomiske føresetnadene som skal leggjast til grunn ved utrekning av pensjonsforpliktingar og pensjonskostnadar, skal vere felles for alle helseføretaka i landet.

Brukarane av helseføretaka sine rekneskap, inkludert eigar, står i ei særstilling overfor føretaket samanlikna med mange brukarar av regnskapsloven. På bakgrunn av dei særlege rammevilkåra for helseføretaka meiner regjeringa det er føremålstenleg å kunne gje eigne reglar for rekneskapsføring av pensjonsforhold, betre tilpassa statens behov som bruker av rekneskapane.

Regjeringa legg til grunn at helseføretaka sine rammevilkår skal vere nøytrale for pensjonsforhold, og dette skal vidareførast. Det vert teke sikte på at nytt regelverk skal bidra til at store premieavvik ikkje vert akkumulert over tid, regelverket skal byggje på forventningsrette økonomiske parameter så langt som mogeleg og setjast ut frå dei særlege rammevilkåra som kjenneteiknar helseføretaka. Det skal framleis presenterast naudsynt informasjon om pensjonsforpliktingar i helseføretaka sine årsrekneskap og notar.

Departementet gjer på denne bakgrunn framlegg om å endre helseforetaksloven § 43 fyrste ledd slik at departementet i forskrift kan utfylle eller fråvike føresegn i regnskapsloven om rekneskapsføring av pensjonsforhold.

Departementet vil utarbeide utkast til forskrift med reglar som kan utfylle eller fråvike føresegn i regnskapsloven når det gjeld pensjonsforhold, innan utgangen av 2025 og i samråd med dei regionale helseføretaka.

10.4 Økonomiske og administrative konsekvensar

Høvet til å gje eigne reglar om rekneskapsføring av pensjonsforhold har i seg sjølv ingen administrative eller økonomiske konsekvensar.

10.5 Iverksetjing

Departementet gjer framlegg om at endringa trer i kraft straks.