2 Utgifter under departementa

Dette kapittelet inneheld ei kort omtale av rekneskapen til kvart einskilt departement og av statlege utlån. Kapittelet syner utviklinga på programområde og programkategoriar dei seinare åra. Under kvart programområde vert rekneskapen for 2022, 2023 og 2024 synt i ein tabell saman med nysaldert budsjett for 2024. Samla lånetransaksjonar kjem fram på ei særskild rad.

Tabell 2.1 syner utgifter etter programområde per departement, og med referanse til avsnitt i meldinga med nærare omtale.

Tabellane i avsnitta 2.1 til 2.17 nedanfor er ordna i ei rekkjefølgje som er avleidd av departementa sine kapittelnummer i statsbudsjettet. Avsnitt 2.18 inneheld ei kort omtale av statlege utlån.

Rekneskapen vert i utgangspunktet gjord opp på kapittel- og postnivå. For detaljar knytte til kapittel og postar, sjå vedlegg 2, Løyvingsrekneskap for staten. Overføringar av unytta løyvingar frå eit år til det neste vert vedtekne på postnivå. Unytta beløp kan overførast på postar merkte «kan overførast», medan vanlege driftspostar berre kan overførast med opp til fem prosent av løyvinga. Eit programområde inneheld mange postar, og summen av overførte beløp er difor ikkje den same som summen av unytta løyvingar på programområdet sett under eitt. Tabell 1.10 i vedlegg 1 syner utgiftsløyvingar, rekneskap og overførte løyvingar utanom lånetransaksjonar per programområde og gjev eit oversyn over samla meirinntekter knytte til områda.

Løyvingsrekneskapen er stilt opp etter departementsstrukturen som var gjeldande per 31. desember 2024.

Ved samanlikning av rekneskapstal over perioden 2022 til 2024 vil framleis utgifter knytte til koronapandemien i nokon grad påverke einskilde programområde og -kategoriar.

Dersom ein ynskjer å sjå nærare på rekneskapen i den einskilde statlege verksemd finns denne i årsrapporten til verksemda. Årsrapportane vert publiserte både på departementas og verksemdene sine nettsider innan 1. mai. Direktoratet for forvaltning og økonomistyring (DFØ) publiserer gjennom året og ved årsslutt òg statsrekneskapen på eit meir detaljert nivå enn i sjølve løyvingsrekneskapen. Ein kan mellom anna, ut over kapittel- og postnivå, få fram informasjon om utgifter og inntekter i statsrekneskapen for den einskilde verksemd etter art som i standard kontoplan for staten. På nettportalen Statsregnskapet.no presenterer DFØ til dømes òg nøkkeltal som kan vere eit utgangspunkt for samanlikning av verksemder.

Det kan vere avvik mellom sumtala i tabellane og dei avrunda tala som står ovanfor summane. Sumtala skal vere i samsvar med rekneskapen.

2.1 Konstitusjonelle institusjonar

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 46,5 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 210,0 mill. kroner, frå 3 205,9 mill. kroner til 3 415,9 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 256,5 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 2,9 mill. kroner. Det er overført til saman 236,3 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 00 Konstitusjonelle institusjonar har utgiftene før lånetransaksjonar minka nominelt med 0,2 mrd. kroner, frå 3,4 mrd. kroner til 3,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 12,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,8 prosent.

Under programkategori 00.10 Kongehuset har utgiftene minka med 163 mill. kroner, frå 455 mill. kroner til 292 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 40,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 7,6 prosent. Nedgangen frå 2022 til 2023 er i hovudsak knytt til prosjektet for sikringstiltak for kongefamilien som vart ferdig i 2022. Auken frå 2023 til 2024 gjeld i hovudsak midlar til ulike IKT-tiltak.

Under programkategori 00.30 Regjeringa har utgiftene auka med 22 mill. kroner, frå 422 mill. kroner til 445 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 1,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,3 prosent. Hovudårsaka til nedgangen frå 2022 til 2023 var rammeoverføringa av midlar til alarmsystem og liknande fysisk sikring av bustadar for regjeringspolitikarane til Politiet og avslutninga av Korona-kommisjonen i 2022. Hovudårsaka til auken frå 2023 til 2024 var auka kostnader til pendlarbustader og heimreiser, samt andre reisekostnader for politisk leiing i departementa. Samstundes vart bemanninga ved Statsministerens kontor styrka, mellom anna grunna auka behov for rådgjeving i internasjonale tryggingspolitiske spørsmål.

Under programkategori 00.40 Stortinget og eksterne organ har utgiftene minka med 94 mill. kroner, frå 2 517 mill. kroner til 2 423 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 9,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,7 prosent. Hovudårsaka til nedgangen frå 2022 til 2023 var eit eingongstilskot på 300 mill. kroner til Alfred Nobels minnestiftelse i 2022. Auka frå 2023 til 2024 skuldast mellom anna innføring av ei ny sky- og informasjonsplattform i Riksrevisjonen og vidareutvikling av verksemdstyringa og profesjonalisering av forvaltningspraksis i Stortingets administrasjon.

2.2 Utanriksdepartementet

Utanriksdepartementet har ansvaret for to budsjettområde: programområde 02 Utanriksforvaltning og programområde 03 Internasjonal bistand (ODA).

Programområde 02 Utanriksforvaltning

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 16,1 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 360,9 mill. kroner, frå 8 513,1 mill. kroner til 8 874,0 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 344,8 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 18,4 mill. kroner. Det er overført til saman 356,7 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 0,2 mill. kroner.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 02 Utanriksforvaltning har utgiftene før lånetransaksjonar minka nominelt med 1,0 mrd. kroner, frå 9,5 mrd. kroner til 8,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 24,4 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 27,8 prosent.

Under programkategori 02.00 Administrasjon av utanrikspolitikken har utgiftene auka med 0,3 mrd. kroner, frå 2,6 mrd. kroner til 2,9 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 2,9 prosent. Endringane har i hovudsak samanheng med pris- og lønskompensasjon og valutakursutvikling. Auken frå 2022 til 2023 hadde òg samanheng med at Noreg i 2023 arrangerte uformelt utanriksministermøte til Nato.

Under programkategori 02.10 Utanriksføremål har utgiftene minka med drygt 1,2 mrd. kroner, frå 6,9 mrd. kroner til drygt 5,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 30,7 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 37,3 prosent. Endringane har i hovudsak samanheng med at utbetalingar under inneverande finansieringsperiode for EØS-finansieringsordningane hadde eit toppår i 2023. No går denne perioden mot slutten og difor går utbetalingane ned frå 2023 til 2024.

Programområde 03 Internasjonal bistand

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 239,2 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 709,9 mill. kroner, frå 49 383,1 mill. kroner til 50 093,0 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 470,7 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det ikkje netto meirinntekter. Det er overført til saman 431,0 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ikkje avvik.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 03 Internasjonal bistand har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 4,9 mrd. kroner, frå 44,7 mrd. kroner til 49,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 20,0 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 7,5 prosent.

Under programkategori 03.00 Forvaltning av utviklingssamarbeidet har utgiftene auka med drygt 0,3 mrd. kroner, frå drygt 2,3 mrd. kroner til knapt 2,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,9 prosent. Endringane har i hovudsak samanheng med pris- og lønskompensasjon og valutakursutvikling. Frå 2023 vart løyvinga til rekruttering til internasjonale organisasjonar flytta frå programkategori 03.10 til programkategori 03.00. I tillegg vart det flytta midlar frå programkategori 03.10 for å dekkje auka driftsutgifter i UD og Norad til styring og forvaltning av Nansen-programmet for Ukraina. For 2024 vart òg driftsmidlar for Klima- og miljødepartementet (KLD) sine spesialutsendingar som arbeidar med Klima- og skoginitiativet ved utvalde utanriksstasjonar overført frå KLD til UD sitt driftsbudsjett.

Under programkategori 03.10 Utviklingssamarbeidet har utgiftene auka med 4,6 mrd. kroner, frå 42,4 mrd. kroner til 47,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 20,7 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 8,2 prosent. Den store auken i 2023 kjem i hovudsak av bistand til Ukraina og naboland og auka flyktningutgifter i Noreg grunna ukrainske flyktningar etter Russlands invasjon av Ukraina i 2022. Nansen-programmet for Ukraina vart vedteke av Stortinget i 2023, og samstundes vart òg bistand til særleg råka utviklingsland auka med 5 mrd. kroner. Utgiftene minka frå 2023 til 2024 fordi ekstraløyvinga til særleg råka utviklingsland i 2023 var ettårig.

Utgiftene under lånetransaksjonar har auka med 125 mill. kroner, frå 1 990 mill. kroner til 2 115 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 var utgiftene uendra, og frå 2023 til 2024 auka utgiftene med 6,3 prosent. Lånetransaksjonane gjeld kapitalinnskot i Norfund (utanom risikokapital). Auken frå 2023 kjem av innskot knytt til eit nytt Ukraina-fond under Nansen-programmet som vert forvalta av Norfund. Sjå òg tabell 5.7 i vedlegg 5, der balansetal for Norfund er nærare spesifiserte.

Utbetalingar til utviklingshjelp i perioden 2020–2024

I statsrekneskapen for 2024 er det samla utgiftsført 56 039,6 mill. kroner til bistand, fordelt som følgjer:

• 51 737,2 mill. kroner under Utanriksdepartementet

• 4 178,4 mill. kroner under Klima- og miljødepartementet (i hovudsak klimatiltak på kap. 1482)

• 66,3 mill. kroner under Finansdepartementet (nettoført mva. på kap. 1633, fordelt med 58,4 mill. kroner på Utanriksdepartementet og underliggjande etatar og 7,9 mill. kroner på Klima- og miljødepartementet)

• 38,7 mill. kroner til utviklingsprosjekt under Riksrevisjonen (utviklingsprosjekt på kap. 51)

• 15,4 mill. kroner under Kunnskapsdepartementet (forsking på kap. 285)

• 6,7 mill. kroner under Kommunal- og distriktsdepartementet og Finansdepartementet for ulike fellestenester

Samla utbetalingar i 2024, i alt 56 039,6 mill. kroner, utgjer 1,06 prosent av BNI for 2024, slik BNI for 2024 no er venta.

Tabellen nedanfor syner tal for samla norsk bistand (nominelle tal) i perioden 2020–2024:

2.3 Kunnskapsdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 305,1 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 748,7 mill. kroner, frå 100 100,0 mill. kroner til 100 848,8 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 1 053,8 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 8,2 mill. kroner. Det er overført til saman 1 063,2 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 456,8 mill. kroner.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 07 Kunnskapsføremål har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 10,5 mrd. kroner, frå 89,3 mrd. kroner til 99,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 4,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,6 prosent.

Under programkategori 07.10 Administrasjon har utgiftene auka med 47 mill. kroner, frå 649 mill. kroner til 697 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 1,5 prosent. Utgiftsveksten i perioden har i store trekk følgt pris- og lønsveksten. I 2023 vart i tillegg nokre utgifter til utdanningsforsking flytta til denne programkategorien. Husleigeutgiftene til departementet gjekk litt ned i 2024, noko som dempa utgiftsveksten dette året.

Under programkategori 07.20 Grunnopplæringa har utgiftene auka med 2,1 mrd. kroner, frå drygt 13,4 mrd. kroner til knapt 15,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 6,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 8,4 prosent. Programkategori 07.20 står for ein liten del av finansieringa av grunnskulane, det meste går gjennom dei frie inntektene til kommunane. Auken i perioden kjem mellom anna av eit høgare elevtal i private skular.

Under programkategori 07.30 Barnehagar har utgiftene auka med 0,5 mrd. kroner, frå 0,8 mrd. kroner til 1,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 38,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 15,2 prosent. Programkategori 07.30 står for ein liten del av finansieringa av barnehagane, det meste går gjennom dei frie inntektene til kommunane. Auken i perioden frå 2022 til 2024 kjem mellom anna av auka tilskot til vidareutdanning for barnehagelærarar og tiltak i barnehagelærarutdanninga. Tilskota til barnehagar i levekårsutsette område og til tiltak for minoritetsspråklege barn auka òg i perioden.

Under programkategori 07.40 Høgare yrkesfagleg utdanning har utgiftene auka med 250 mill. kroner, frå 1 257 mill. kroner til 1 507 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 6,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 12,3 prosent. Auken i perioden kjem fyrst og fremst av at det vart løyvt pengar til nye studieplassar til fagskulane både i 2023 og 2024.

Under programkategori 07.50 Kompetansepolitikk og livslang læring har utgiftene minka med 56 mill. kroner, frå 2,0 mrd. kroner til drygt 1,9 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 1,7 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 1,2 prosent. Reduksjonen skriv seg mellom anna frå at løyvinga til Kompetanseprogrammet og tiltak for livslang læring er redusert.

Under programkategori 07.60 Høgare utdanning og forsking har utgiftene auka med 4,5 mrd. kroner, frå 55,5 mrd. kroner til 60,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 4,5 prosent. Utgiftsauken frå 2022 til 2023 skriv seg i hovudsak frå auka resultatbasert utteljing for avlagde studiepoeng og den ekstraordinære løns- og prisjusteringa. I 2024 har ei tilleggsløyving til oppgradering av det nasjonale forskingsnettet ved Kunnskapssektorens tenesteleverandør – Sikt vore med på å auke utgiftene, og i tillegg har endra valutakurs og auka proporsjonalitetsfaktor ført til ein relativt store auke i kontingentane for Erasmus+ og Horisont Europa.

Under programkategori 07.80 Utdanningsstøtte har utgiftene auka med 3,2 mrd. kroner, frå 15,7 mrd. kroner til 18,9 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 11,9 prosent. Auken over perioden kjem for det meste av auka rentestøtte som følgje av høgare rentenivå. I tillegg auka basislånet til studentar i høgare utdanning.

Utgiftene til lånetransaksjonar har auka med 6,3 mrd. kroner, frå 35,0 mrd. kroner til 41,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 10,1 prosent. Utgiftsauken kjem av auka utlån frå Statens lånekasse for utdanning som følgje av at satsane for basislån har auka meir enn vanleg prisjustering, og av at høgare rentenivå har ført til auke i påkomne renter som ikkje er betalte. Sjå òg kapittel 2.18, der detaljar om utlåna frå Lånekassa er nærare spesifiserte.

2.4 Kultur- og likestillingsdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 313,1 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 801,9 mill. kroner, frå 24 942,7 mill. kroner til 25 744,7 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 488,8 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 86,1 mill. kroner. Det er overført til saman 528,6 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 08 Kulturføremål har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 1,7 mrd. kroner, frå 23,6 mrd. kroner til 25,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 1,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 5,2 prosent.

Under programkategori 08.10 Administrasjon har utgiftene auka med 15 mill. kroner, frå 211 mill. kroner til 226 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 0,1 prosent. Auken i perioden 2022–2023 består i hovudsak av ordinær pris- og lønsjustering. Den svake auken frå 2023 til 2024 skuldast at lønsoppgjeret for 2024 ikkje fekk budsjetteffekt og at løyvinga «Til disposisjon for departementet» var høgare i 2023 enn i 2024.

Under programkategori 08.15 Frivilligheitsføremål har utgiftene auka med 0,6 mrd. kroner, frå 3,2 mrd. kroner til 3,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 14,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,4 prosent. Auken frå 2022 til 2023 kjem i hovudsak av meirverdiavgiftskompensasjonsordninga for frivillige organisasjonar. Auken frå 2023 til 2024 skuldast òg sterk vekst i utgiftene for denne ordninga. Andre tilskotsordningar under programkategorien, som straumstøtte til frivillige organisasjonar og meirverdiavgiftskompensasjon ved bygging av idrettsanlegg, hadde lågare utgifter i 2024 enn i 2023.

Under programkategori 08.20 Kulturføremål har utgiftene auka med 0,2 mrd. kroner, frå 10,9 mrd. kroner til 11,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 4,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,8 prosent. Nedgangen frå 2022 til 2023 kjem av at utgiftene til kompensasjons- og stimuleringsordningar for kultur, frivilligheit og idrett i møte med pandemien vart redusert frå 1,3 mrd. i 2022 til 78 mill. kroner i 2023. Auken frå 2023 til 2024 skuldast hovudsakleg ein auke i utgiftene til tilskotsordninga for nasjonale kulturbygg.

Under programkategori 08.30 Medieføremål m.m. har utgiftene auka med 0,8 mrd. kroner, frå 8,7 mrd. kroner til 9,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 4,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 4,5 prosent. Auken i perioden 2022–2024 kjem av ordinær pris- og lønsjustering.

Under programkategori 08.45 Likestilling har utgiftene auka med 89 mill. kroner, frå 507 mill. kroner til 596 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 16,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 0,8 prosent. Auken frå 2022 til 2024 kjem i hovudsak av auka løyvingar til likestilling og kjønns- og seksualitetsmangfald, funksjonshemma sine organisasjonar og Diskrimineringsnemnda.

2.5 Justis- og beredskapsdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 2 001,6 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 115,3 mill. kroner, frå 57 996,7 mill. kroner til 59 112,0 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 3 116,9 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 14,5 mill. kroner. Det er overført til saman 2 520,8 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 06 Justissektoren har utgiftene auka nominelt med 5,4 mrd. kroner, frå 50,6 mrd. kroner til 56,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 4,9 prosent.

Under programkategori 06.20 Rettsstell har utgiftene auka med 0,5 mrd. kroner, frå knapt 3,6 mrd. kroner til drygt 4,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 7,6 prosent. Auken i utgifter over treårsperioden kjem mellom anna som følgje av auka løyvingar til dommarstillingar og ulike digitaliseringsprosjekt i domstolane. Vidare vart det i samband med revidert nasjonalbudsjett for 2024 gjeve ein auke løyving til eit lyft for rettstryggleiken, mellom anna for å sikre nærleik til domstolane og god rettstryggleik i Noreg.

Under programkategori 06.30 Straffegjennomføring og konfliktråd har utgiftene auka med drygt 0,6 mrd. kroner, frå 6,0 mrd. kroner til drygt 6,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 4,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,1 prosent. Auken heng saman med prisauke, i hovudsak på husleige. Auken kjem òg av auka løyvingar til kriminalomsorga mellom anna for å betre soningsforholda for kvinnelege innsette, auke fengselskapasitet for mindreårige og sikre framdrift i store byggeprosjekt. Auken har òg samanheng med mellom anna auka kapasitet i konfliktråda for å sikre god implementering av lovendringar som skal sikre betre og raskare reaksjonar for barn og unge som gjer kriminelle handlingar.

Under programkategori 06.40 Politi- og påtalemakt har utgiftene auka med 3,3 mrd. kroner, frå 25,5 mrd. kroner til 28,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 6,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,2 prosent. Hovudforklaringa til auken heng saman med eit høgare aktivitetsnivå og ein auke i prisnivå samanlikna med nivået i 2022 og 2023. Mellom anna har det vore ein prisauke på drift, til dømes husleige, samt større utbetalingar til pensjon. Auken over perioden kjem òg av auka løyvingar til bemanning i politiet, mellom anna for å halde ved lag bemannings- og aktivitetsnivået i politidistrikta og innsatsen mot organisert kriminalitet, kriminelle gjengar og kriminelle nettverk.

Under programkategori 06.50 Redningstenesta, samfunnstryggleik og beredskap har utgiftene auka med drygt 0,2 mrd. kroner, frå knapt 5,3 mrd. kroner til drygt 5,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 1,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 5,9 prosent. Auken frå 2023 til 2024 kjem mellom anna av at den nye brann- og redningsskulen vart satt i drift, og ein auke i utgiftene til EUs ordning for sivil beredskap.

Under programkategori 06.60 Andre verksemder har utgiftene auka med 52 mill. kroner, frå 1 694 mill. kroner til 1 746 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 10,7 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 6,9 prosent. Særskilde straffesaksutgifter varierer som følgje av mengda straffesaker og omfanget av kvar einskild sak, oppnemnde forsvararar, bruken av tolkar og sakkunnige og den offentlege salærsatsen. Dei gjennomsnittlege kostnadene per sak har òg auka.

Under programkategori 06.70 Statens sivilrettsforvaltning, rettshjelp, erstatningsordningar m.m. har utgiftene auka med 0,7 mrd. kroner, frå 1,3 mrd. kroner til 2,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 22,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 23,2 prosent. Dette kjem mellom anna av at utgiftene til fri rettshjelp har auka som følgje av at inntekts- og formuesgrensene for fri rettshjelp har vorte høgare, og dermed er det fleire som fell inn under ordninga. I tillegg har det vore ein auke i utbetalingane til valdserstatning, og fleire einskildsaker med store utbetalingar i 2024.

Under programkategori 06.80 Svalbardbudsjettet m.m. har utgiftene auka med 169 mill. kroner, frå 445 mill. kroner til 615 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 30,3 prosent. Tilskotet til Svalbardbudsjettet kjem fram av kap. 480, post 50 i statsrekneskapen og utgjer eit netto tilskot.

Under programkategori 06.90 Beskyttelse og innvandring har utgiftene minka med drygt 0,1 mrd. kroner, frå knapt 6,2 mrd. kroner til drygt 6,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,4 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 5,4 prosent. Auken frå 2022 til 2023 skuldast hovudsakleg et stort tal asylsøkarar frå Ukraina. Innkomsten av asylsøkarar har vore vedvarande høgt sidan krigen i Ukraina starta i februar 2022. Lågare utgifter i 2024 skuldast at innkomstane frå Ukraina var lågare enn dei har vore dei to føregåande åra.

2.6 Kommunal- og distriktsdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 776,3 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 424,0 mill. kroner, frå 254 277,4 mill. kroner til 255 701,4 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 647,7 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto mindreinntekter på i alt 25,7 mill. kroner. Det er overført til saman 556,7 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 1 357,3 mill. kroner.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 13 Kommunal- og distriktsdepartementet har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 46,1 mrd. kroner, frå 209,0 mrd. kroner til 255,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 12,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 8,1 prosent.

Under programkategori 13.00 Administrasjon har utgiftene auka med 67 mill. kroner, frå 364 mill. kroner til 431 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 2,6 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 15,4 prosent. Sjå note 1 under programområdetabellen om føresetnader som er gjort for åra 2022 og 2023.

Under programkategori 13.50 Distrikts- og regionalpolitikk har utgiftene auka med 0,1 mrd. kroner, frå 1,6 mrd. kroner til 1,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 12,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 21,8 prosent. Nedgangen frå 2022 til 2023 kjem i all hovudsak av lågare løyvingar og avvikling av ordningar i tilknyting til koronapandemien. Auken frå 2023 til 2024 kjem mellom anna av ei utbetaling på 150 mill. kroner til Andøy-fondet og tilbakeføring av øyremerkte tilskot frå inntektssystemet på om lag 115 mill. kroner.

Under programkategori 13.70 Kommunesektoren m.m. har utgiftene auka med 45,9 mrd. kroner, frå 199,4 mrd. kroner til 245,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 13,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 8,6 prosent. Auken frå 2022 til 2024 kjem i hovudsak av ei monaleg auke i rammetilskota til kommunane og fylkeskommunane. Dette må sjåast i samanheng med det samla økonomiske opplegget for kommunesektoren i statsbudsjettet, mellom anna ein auke i dei frie inntektene. Auken frå 2023 til 2024 kjem òg av høgare utgifter i tilskotsordninga for ressurskrevjande tenester.

Under programkategori 13.80 Bustad, bustadmiljø og bygg har utgiftene minka med 0,3 mrd. kroner, frå 5,6 mrd. kroner til 5,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,0 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 12,0 prosent. Auken frå 2022 til 2023 kjem mellom anna av ei satsing på bustøtte til barnefamiliar og gjentekne ekstrautbetalingar av bustøtte som følgje av høge straumprisar. Nedgangen frå 2023 til 2024 kjem mellom anna av at det mellombelse regelverket for bustøtte og ekstra bustøtte som følgje av høge straumprisar, opphøyrde i 2024.

Under programkategori 13.90 Planlegging, byutvikling og geodata har utgiftene auka med 0,2 mrd. kroner, frå 1,4 mrd. kroner til 1,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 9,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 5,9 prosent. Auken frå 2022 til 2023 kjem hovudsakeleg av ein auke i samfinansierte prosjekt, mellom anna som følgje av arbeidet etter ekstremværet Hans, og at områdesatsingane vart styrka. Vidare er det sette i gong eit arbeid med nytt verdsetjingssystem for fritidsbustadar. Auken frå 2023 til 2024 skuldast i hovudsak auka aktivitet hos Kartverket i 2024.

Lånetransaksjonar syner i perioden 2022 til 2024 ein auke på 2,1 mrd. kroner, frå 21,0 mrd. kroner til 23,1 mrd. kroner. Det var ein reduksjon på 1,0 prosent frå 2022 til 2023 og ein auke på 11,3 prosent frå 2023 til 2024. Reduksjonen frå 2022 til 2023 skuldast lågare forskot på rammetilskot til kommunesektoren i 2023. Auken frå 2023 til 2024 kjem av auka låneramme i Husbanken, og at ein stor del av denne ramma vart nytta til startlån som i hovudsak vert raskare utbetalt enn andre lån frå Husbanken. Sjå òg kapittel 2.18, der detaljar kring utlåna frå Husbanken er nærare spesifiserte.

2.7 Arbeids- og inkluderingsdepartementet

Arbeids- og inkluderingsdepartementet har ansvaret for tre budsjettområde: programområde 09 Arbeid og sosiale føremål, programområde 29 Sosiale føremål, folketrygda og programområde 33 Arbeidsliv, folketrygda.

Programområde 09 Arbeid og sosiale føremål

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 869,2 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 659,6 mill. kroner, frå 68 168,5 mill. kroner til 68 828,1 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 1 528,8 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 3,5 mill. kroner. Det er overført til saman 657,4 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 09 Arbeid og sosiale føremål har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 13,7 mrd. kroner, frå 53,6 mrd. kroner til 67,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 13,6 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 10,4 prosent.

Under programkategori 09.10 Administrasjon av arbeids- og velferdspolitikken har utgiftene auka med knapt 1,0 mrd. kroner, frå knapt 13,8 mrd. kroner i 2022 til drygt 14,7 mrd. kroner i 2024. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,2 prosent. Auken frå 2023 til 2024 kjem i hovudsak av pris- og lønsjusteringar.

Under programkategori 09.30 Arbeidsmarknad har utgiftene auka med 1,0 mrd. kroner, frå 10,2 mrd. kroner til 11,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 3,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 14,2 prosent. Løyvinga til arbeidsmarknadstiltak vart auka både i saldert budsjett for 2024 og i nysaldert budsjett for 2024. I tillegg har det vore eit meirforbruk på post 76 Tiltak for arbeidssøkarar som følgje av eit høgare aktivitetsnivå siste halvdel av 2024 og raskare utbetaling av lønstilskot enn løyvinga ga rom for. Det siste inneber at aktivitet som var budsjettert med at skulle utbetalast i 2025, likevel vart utbetalt i 2024. Dette har ført til ein auke i utgiftene til arbeidsmarknadstiltak i 2024 samanlikna med 2023. Auka aktivitetsnivå er dels knytt til at fleire ukrainarar deltek i arbeidsmarknadstiltak og auka bruk av lønstilskot. Utbetaling av tiltakspengar auka òg, noko som heng saman med at ukrainarar oftare mottek tiltakspengar samanlikna med andre tiltaksdeltakarar.

Under programkategori 09.50 Pensjonar m.m. under Statens pensjonskasse har utgiftene minka med knapt 2,6 mrd. kroner, frå drygt 10,5 mrd. kroner til knapt 8,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 24,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 0,8 prosent. Under programkategorien vert mellom anna statens netto pensjonsutbetalingar gjennom Statens pensjonskasse (SPK) utgiftsførte. Reduserte netto utgifter over perioden kjem av at premieinntektene auka meir enn pensjonsutbetalingane.

Under programkategori 09.60 Kontantytingar har utgiftene auka med 0,8 mrd. kroner, frå 3,9 mrd. kroner til 4,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 10,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 9,8 prosent. Programkategorien omfattar statstilskot til avtalefesta pensjon (AFP) i privat sektor, krigspensjon, statstilskot til pensjonsordninga for arbeidstakarar til sjøs, statstilskot til pensjonstrygda for fiskarar og supplerande stønad. Auken over perioden kjem i hovudsak av at utgiftene til AFP har auka.

Under programkategori 09.70 Integrering og mangfald har utgiftene auka med 13,2 mrd. kroner, frå 13,2 mrd. kroner til 26,4 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 71,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 17,3 prosent. Hovudårsaka til at utgiftene har auka er at fleire personar har utløyst integreringstilskot, særskild tilskot ved busetjing av einslege mindreårige flyktningar og tilskot til norskopplæring, som følgje av innkomstar av fordrivne frå Ukraina.

Programområde 29 Sosiale føremål, folketrygda

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 98,0 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 24,2 mill. kroner, frå 576 863,1 mill. kroner til 576 887,2 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 122,2 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

Det er ikkje meirinntekter knytte til programområdet, som stort sett inneheld overslagsløyvingar på tilskotspostar. Det er overført til saman 20,0 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 29 Sosiale føremål, folketrygda har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 88,7 mrd. kroner, frå 488,1 mrd. kroner i 2022 til 576,8 mrd. kroner i 2024. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 9,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 7,9 prosent.

Under programkategori 29.20 Einslege forsørgjarar har utgiftene minka med 0,7 mrd. kroner, frå 2,4 mrd. kroner til 1,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 28,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 0,5 prosent. Hovudårsaka til den reelle nedgangen i utgiftene er færre mottakarar av ytinga.

Under programkategori 29.50 Inntektssikring ved sjukdom, arbeidsavklaring og uførleik har utgiftene auka med 40,7 mrd. kroner, frå 200,0 mrd. kroner i 2022 til 240,7 mrd. kroner i 2024. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 10,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 8,9 prosent.

Utgiftene til sjukepengar har sidan 2022 auka med 14,1 mrd. kroner, frå 53,5 mrd. kroner til 68,1 mrd. kroner. Utgiftene til arbeidsavklaringspengar har frå 2022 auka med 10,8 mrd. kroner, frå 36,5 mrd. kroner til 47,3 mrd. kroner. Utgiftene til uførleik har sidan 2022 auka med 15,3 mrd. kroner, frå 110,0 mrd. kroner til 125,3 mrd. kroner.

Frå 2023 til 2024 var det ein auke både i grunnlaget for sjukepengar for arbeidstakarar og i sysselsetjinga. Samtidig var det ein auke i tilbøyelegheita til sjukefråvær for arbeidstakarar. Høg volumvekst for pleiepengar for sjukt barn har bidrege til ein sterk utgiftsvekst for denne ytinga, med ein auke i utgiftene frå 2,1 mrd. kroner i 2022 til 3,3 mrd. kroner i 2024.

I gjennomsnitt for 2024 fekk om lag 154 000 personar arbeidsavklaringspengar mot om lag 145 000 og 137 000 mottakarar i 2023 og 2022. Dette utgjer ein auke i gjennomsnittleg tal på mottakarar på 6,6 prosent frå 2023 til 2024, og ein auke på 13,0 prosent frå 2022 til 2024. Auken i talet på mottakarar sidan 2022 må sjåast i samanheng med pandemien og endringane i regelverket frå 1. juli 2022. Mellombelse regelendringar, generelle forseinkingar i avklaringsløpa for alle mottakarar og etterverknader av koronapandemien har bidrege til låg avgang frå ordninga og vekst i talet på mottakarar. I tillegg ga nye reglar frå 1. juli 2022 i større grad enn før moglegheit til å ta imot ytinga utover grensa for varigheit på tre år, eller å få innvilga ein ny stønadsperiode. Det har òg vore ein auke av nye mottakarar av arbeidsavklaringspengar i 2023 og 2024. Fleire mottakarar har trekt utgiftene til arbeidsavklaringspengar opp frå 2023 til 2024.

Per desember 2024 var det i alt 373 000 mottakarar av uføretrygd. Det er ein auke på 8 600 uføretrygda frå 2022 då talet på uføretrygda var 364 000, og ein auke på 6 400 uføretrygda frå 2023 då talet på uføretrygda var 366 600. Fleire mottakarar har trekt opp utgiftene til uføretrygd i 2023 og 2024. Dei fleste som får innvilga uføretrygd har motteke arbeidsavklaringspengar. På grunn av dei ovanfor nemnte regelverksendringane i arbeidsavklaringspengar, var den årlege auken i talet på uføretrygda frå 2022 til 2023 litt lågare enn tidlegare år. I 2024 har veksten vore sterkare som følgje av høgare avgang frå arbeidsavklaringspengar.

Under programkategori 29.60 Kompensasjon for meirutgifter for nedsett funksjonsevne m.m. har utgiftene auka med 3,5 mrd. kroner, frå 11,0 mrd. kroner til 14,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 15,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 14,2 prosent.

For dei fleste postane under kap. 2661 Grunn- og hjelpestønad, hjelpemiddel m.m. har det vore ein utgiftsauke i perioden 2022–2024. For hjelpestønad var auken frå 2023 til 2024 på 18,7 prosent, på grunn av fleire mottakarar og høgare gjennomsnittleg stønad. For hjelpemiddel til betring av funksjonsevna var det ein sterk utgiftsauke frå 2022 til 2024, som følgje av volumvekst og prisauke på hjelpemiddel utover KPI, delvis på grunn av valutaeffekt for importerte hjelpemiddel. I same periode var det òg ein sterk auke i utgifter til bilstønad og ortopediske hjelpemiddel. Årsaka er den same som for hjelpemiddel til betring av funksjonsevna.

Under programkategori 29.70 Alderdom har utgiftene auka med 43,8 mrd. kroner, frå 272,4 mrd. kroner til 316,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 9,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,5 prosent.

Auken målt i fast grunnbeløp frå 2022 til 2023 var på 3,0 prosent, medan auken frå 2023 til 2024 var på 1,3 prosent. Grunnen til auken er i hovudsak at det vart fleire alderspensjonistar i aldersgruppa 67 år og over.

Frå 1. januar 2011 vart det mogleg å starte uttak av alderspensjon frå 62 år. I 2022 var gjennomsnittleg tal på mottakarar mellom 62 og 66 år om lag 86 000, i 2023 var det om lag 83 000 og i 2024 var det om lag 81 000. Gjennomsnittleg tal på alderspensjonistar var om lag 1 010 000 i 2022, om lag 1 029 000 i 2023 og om lag 1 050 000 i 2024.

Under programkategori 29.80 Forsørgjartap m.m. har utgiftene auka med 1,4 mrd. kroner, frå 2,4 mrd. kroner til 3,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 2,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 55,5 prosent. Nytt regelverk frå 2024 (etterlatnereforma) har hatt verknader for utbetalingane, i fyrste rekke i form av ein auke i utbetalingane av barnepensjon.

Programområde 33 Arbeidsliv, folketrygda

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 461,2 mill. kroner av ei samla løyving på 13,9 mrd. kroner. Det er ikkje meirinntekter knytte til programområdet, sidan det berre inneheld overslagsløyvingar på tilskotspostar.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022-2024

På programområde 33 Arbeidsliv, folketrygda har utgiftene auka nominelt med 0,4 mrd. kroner, frå 13,9 mrd. kroner til 14,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 20,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 29,5 prosent. Det har vore ein auke i utgiftene til både dagpengar og lønsgarantiordninga i 2024.

Auken i utgiftene til dagpengar kjem som følgje av fleire mottakarar av dagpengar og ei høgare gjennomsnittleg yting per mottakar. I 2024 var det i gjennomsnitt rundt 42 400 dagpengemottakerar, ein auke på over 5 600 mottakarar frå 2023. Auken i utgiftene til lønsgarantiordninga kjem mellom anna som følgje av fleire ramma tilsette per konkurs og ein auke i restansar.

2.8 Helse- og omsorgsdepartementet

Helse- og omsorgsdepartementet har ansvaret for to budsjettområde: programområde 10 Helse og omsorg og programområde 30 Helsetenester, folketrygda.

Programområde 10 Helse og omsorg

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 674,9 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 2 916,3 mill. kroner, frå 236 504,4 mill. kroner til 239 420,7 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 2 241,4 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 276,7 mill. kroner. Det er overført til saman 2 278,3 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 10 Helse og omsorg har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 21,2 mrd. kroner, frå 216,0 mrd. kroner til 237,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 2,6 prosent.

Under programkategori 10.00 Helse- og omsorgsdepartementet m.m. har utgiftene minka med 4,1 mrd. kroner, frå knapt 5,7 mrd. kroner til drygt 1,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 72,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 0,7 prosent. Den store nedgangen frå 2022 til 2023 var hovudsakleg ei følgje av at utgifter knytt til koronapandemien fall bort, og at beredskapslager for smittevernutstyr vart flytta frå departementets kapittel og over til helseføretaka. Auken frå 2023 til 2024 var på 0,7 prosent knytt til generell prisutvikling.

Under programkategori 10.10 Folkehelse m.m. har utgiftene minka med 2,7 mrd. kroner, frå 4,1 mrd. kroner til 1,4 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 56,9 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 20,5 prosent. Reduksjon i løyvingane er i hovudsak knytt til mindre innkjøp av vaksinar mot covid-19 og vaksinasjon mot covid-19 enn under pandemien. Reduksjonen i innkjøp er òg knytt til at Folkehelseinstituttet kjøpte inn vaksinar i 2023 for bruk i kommande år.

Under programkategori 10.30 Spesialisthelsetenester har utgiftene auka med 28,5 mrd. kroner, frå 189,6 mrd. kroner til 218,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 11,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,4 prosent. Auken frå 2022 til 2023 kom mellom anna frå utgifter knytt til pasientbehandlinga i dei regionale helseføretaka, og auka løyvingar til investeringslån og driftskreditt. Auken frå 2023 til 2024 kjem mellom anna av auka utgifter knytt til pasientbehandlinga, reduksjon i ventetider i dei regionale helseføretaka samt generell prisutvikling.

Under programkategori 10.40 Sentral helseforvaltning har utgiftene auka med 0,1 mrd. kroner, frå 5,0 mrd. kroner til 5,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,2 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 0,6 prosent. Nedgangen frå 2023 til 2024 kjem mellom anna av minka utgifter knytt til koronavaksinasjonsprogrammet.

Under programkategori 10.60 Helse- og omsorgstenester i kommunane har utgiftene minka med 0,7 mrd. kroner, frå 10,5 mrd. kroner til 9,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 0,5 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 7,1 prosent. Nedgangen i 2024 kjem hovudsakleg som følgje av ein reduksjon i utbetalinga av investeringstilskot til heildøgns omsorgsteneste og i tilskot til vertskommunar.

Under programkategori 10.70 Tannhelse har utgiftene auka med 16 mill. kroner, frå 431 mill. kroner til 446 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 0,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,5 prosent.

Under programkategori 10.80 Kunnskap og kompetanse har auka med 33 mill. kroner, frå 765 mill. kroner til 798 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 1,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,1 prosent. Auken frå 2023 til 2024 er mellom anna knytt til innføring av nyoppretta LIS1-stillingar i helseføretak og kommunar.

Programområde 30 Helsetenester, folketrygda

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 495,0 mill. kroner av ei samla løyving på 45,0 mrd. kroner. Det er ikkje meirinntekter eller overføringar av unytta løyvingar knytte til programområdet, som berre inneheld løyvingar på tilskotspostar.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 30 Helsetenester, folketrygda har utgiftene auka nominelt med 6,4 mrd. kroner, frå 38,1 mrd. kroner til 44,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 8,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 7,3 prosent.

Under programkategori 30.10 Spesialisthelsetenester m.m. har utgiftene auka med 1,2 mrd. kroner, frå 6,5 mrd. kroner til 7,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 9,9 prosent. Auken frå 2023 til 2024 er knytt til årleg vekst i folketalet.

Under programkategori 30.50 Legehjelp, legemiddel m.m. har utgiftene auka med 5,2 mrd. kroner, frå 31,3 mrd. kroner til 36,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 9,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,8 prosent. Auken frå 2023 til 2024 er som følgje av årleg vekst i folketalet, auka legemiddelutgifter, samt ein auke i utgiftene til laboratorieanalysar.

Under programkategori 30.90 Andre helsetiltak har utgiftene auka med 35 mill. kroner, frå 223 mill. kroner til 258 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 12,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,1 prosent. Auken frå 2023 til 2024 kjem i hovudsak av auka utgifter til reiser og opphald i utlandet i 2024.

2.9 Barne- og familiedepartementet

Barne- og familiedepartementet har ansvaret for to budsjettområde: programområde 11 Barn og familie og programområde 28 Foreldrepengar m.m., folketrygda.

Programområde 11 Barn og familie

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap syner ei meirutgift på 74,2 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 145,6 mill. kroner, frå 44 143,0 mill. kroner til 44 288,6 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 71,4 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 19,4 mill. kroner. Det er overført til saman 243,0 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 11 Barn og familie har utgiftene auka nominelt med 10,2 mrd. kroner, frå 34,0 mrd. kroner til 44,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 15,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 13,0 prosent.

Under programkategori 11.10 Familie og oppvekst har utgiftene auka med 7,5 mrd. kroner, frå 21,4 mrd. kroner til 28,9 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 18,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 14,4 prosent. Det har i 2024 vore ein monaleg auke i barnetrygda for barn over seks år . Bidragsforskot vart vidare flytta frå programkategori 11.10 til programkategori 28.50 i 2024. Det trekkjer auken under programkategorien ned.

Under programkategori 11.20 Barnevernet har utgiftene auka med 2,1 mrd. kroner, frå 8,6 mrd. kroner i 2022 til 10,7 mrd. kroner i 2024. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 11,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 11,4 prosent. Frå 2023 til 2024 har aktiviteten, i form av fleire opphaldsdøgn auka. Utgiftene per opphaldsdøgn har òg auka. Dette har gjeve høgare utgifter til barnevernsinstitusjonar.

Under programkategori 11.50 Den norske kyrkja og andre trus- og livssynssamfunn har utgiftene auka med drygt 0,5 mrd. kroner, frå drygt 3,5 mrd. kroner i 2022 til knapt 4,1 mrd. kroner i 2024. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 8,8 prosent. Auken i utgiftene frå 2023 til 2024 følgjer hovudsakleg av ein auke i tilskota til trus- og livssynssamfunn og nytt tilskot til kulturhistorisk verdifulle kyrkjebygg.

Programområde 28 Foreldrepengar m.m., folketrygda

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 14,7 mill. kroner av ei samla løyving på 28,0 mrd. kroner. Det er ikkje meirinntekter eller overføringar av unytta løyvingar knytte til programområdet, som berre inneheld overslagsløyvingar på tilskotspostar.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

Under programkategori 28.50 Stønad ved fødsel, adopsjon og bidragsforskot har utgiftene før lånetransaksjonar auka med 4,0 mrd. kroner, frå 24,1 mrd. kroner til 28,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 2,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 13,4 prosent. Utgiftsveksten kjem i hovudsak av at det er fødd fleire barn enn tidlegare lagt til grunn. Dette har gjeve auka utgifter til foreldrepengar. Bidragsforskot vart vidare flytta frå programkategori 11.10 til programkategori 28.50 i 2024.

2.10 Nærings- og fiskeridepartementet

Nærings- og fiskeridepartementet har ansvaret for programområde 17 Nærings- og fiskeriføremål. I tillegg har departementet ansvar for programkategori 33.40 Arbeidsliv, folketrygda.

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 242,5 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 690,0 mill. kroner, frå 76 297,4 mill. kroner til 77 987,4 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 1 447,5 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 188,4 mill. kroner. Det er overført til saman 2 162,0 mill. kroner til 2025 på utgiftspostar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 377,3 mill. kroner. Det er overført 52,0 mill. kroner på ein lånepost knyte til aksjar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 17 Nærings- og fiskeriføremål har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 24,7 mrd. kroner, frå 51,9 mrd. kroner til 76,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 42,3 prosent.

Under programkategori 17.10 Forvaltning og rammevilkår har utgiftene auka med 2,2 mrd. kroner, frå 13,3 mrd. kroner til 15,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 12,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 32,3 prosent. Hovudårsaka til reduksjonen frå 2022 til 2023 er at utbetalingane av tilskot til kommunar og fylkeskommunar for vederlag for nye oppdrettsløyve og vekst i eksisterande løyve vart om lag 1,7 mrd. kroner lågare i 2023 enn i 2022. Oppdrettsløyver vert auksjonerte bort annakvart år, noko som gjer at utbetalingane av tilskot for vederlaget vil svinge mellom åra. Hovudårsaka til auken frå 2023 til 2024 er at utbetalingane av det same tilskotet til kommunar og fylkeskommunar auka igjen, med om lag 3,3 mrd. kroner frå 2023 til 2024, medan utgifter til oppryddinga etter nukleær verksemd har auka med om lag 200 mill. kroner.

Under programkategori 17.20 Forsking og innovasjon har utgiftene auka med 2,6 mrd. kroner, frå 9,0 mrd. kroner til 11,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 11,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 16,2 prosent. Auken frå 2022 til 2023 er hovudsakleg knytt til auka løyvingar til romverksemd, EU-programmet InvestEU og risikokapital til Siva SF. Hovudgrunnen til auken frå 2023 til 2024 er tapsavsetjing til den nye låne- og garantiordninga Grøn industrifinansiering med 1,75 mrd. kroner og løyving til større batteriprosjekt med 200 mill. kroner. Båe ordningane vert forvalta av Innovasjon Noreg.

Under programkategori 17.30 Marknadsadgang og eksport har utgiftene minka med 242 mill. kroner, frå 463 mill. kroner til 221 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 31,7 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 30,0 prosent. Reduksjonen frå 2022 til 2023 gjeld hovudsakleg bortfall av tapsavsetjingar til dei mellombelse lånegarantiordningane i samband med krigen i Ukraina og høge straumprisar i 2023 Reduksjonen frå 2023 til 2024 har samanheng med bortfall av tapsavsetjing for garantiordning for investeringar i og eksport til Ukraina.

Under programkategori 17.40 Statleg eigarskap har utgiftene auka med 20,1 mrd. kroner, frå 29,1 mrd. kroner til 49,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 9,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 54,9 prosent. Hovudgrunnen er variasjon i årlege investeringar for Statens direkte økonomiske engasjement i petroleumsverksemda (SDØE). Frå 2022 til 2023 auka investeringane til SDØE med om lag 2 mrd. kroner, medan dei auka med ytterlegare 18,1 mrd. kroner frå 2023 til 2024. Det siste har særleg samanheng med staten sitt oppkjøp av store eigardelar i gasstransportsystemet i 2024.

Utgiftene under lånetransaksjonar auka med 1,4 mrd. kroner frå 2022 til 2023 og vart redusert med i underkant av 3,3 mrd. kroner frå 2023 til 2024. Auken frå 2022 til 2023 kom av at lån til Innovasjon Noreg vart redusert med 4,1 mrd. kroner, lån under eksportkredittordninga auka med 4,8 mrd. kroner, eigenkapital i Space Norway AS vart gjeve med 2,85 mrd. kroner, medan kapitalinnskot i Nysnø Klimainvesteringar AS og Siva SF båe vart auka med om lag 0,7 mrd. kroner. Nedgangen frå 2023 til 2024 hadde samanheng med bortfall av eigenkapital til Space Norway AS og kapitalinnskot i Nysnø og Siva.

Sjå òg kapittel 2.18 der detaljar kring Innovasjon Noreg sine utlån og statleg eksportkredittordning er nærare spesifiserte.

Programområde 33 Arbeidsliv, folketrygda

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Det er i 2024 ikkje avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskapen. Det er ikkje meirinntekter eller overføringar av unytta løyvingar knytte til programområdet, som berre omfattar ein tilskotspost (overslagsløyving).

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 33 Arbeidsliv, folketrygda har utgiftene auka med 17 mill. kroner, frå 63 mill. kroner til 80 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 17,6 prosent. Utgiftene gjeld arbeidsløysestønad til fiskarar og fangstmenn, og løyvinga er ei overslagsløyving. Stønaden vert finansiert innanfor det beløpet som fiskarar betaler i produktavgift ved fyrstehandsomsetjing av fisk og fiskevarer.

2.11 Landbruks- og matdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 59,5 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 549,5 mill. kroner, frå 32 068,4 mill. kroner til 33 617,9 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 1 609,0 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 6,5 mill. kroner. Det er overført til saman 925,5 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 15 Landbruk og mat har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 6,5 mrd. kroner, frå 25,5 mrd. kroner til 32,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 15,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 9,0 prosent.

Under programkategori 15.10 Matpolitikk har utgiftene auka med knapt 0,1 mrd. kroner, frå 1,6 mrd. kroner til 1,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,2 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 1,8 prosent. Midlane har gått til kunnskapsutvikling og til drift av Mattilsynet.

Under programkategori 15.20 Forsking, innovasjon og kunnskapsutvikling har utgiftene auka med 43 mill. kroner, frå 860 mill. kroner til 903 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 4,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 0,1 prosent. Midlane har gått til forsking, innovasjon, grunnløyvingar til primærnæringsinstitutta og kunnskapsutvikling.

Under programkategori 15.30 Næringsutvikling, ressursforvaltning og miljøtiltak har utgiftene auka med 6,4 mrd. kroner, frå 22,8 mrd. kroner til 29,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 16,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 10,1 prosent. I 2024 gjeld om lag 27,2 mrd. kroner løyvingar til næringsavtalane for landbruk og reindrift. Resten av midlane er fordelte mellom driftsmidlar og midlar til ulike tilskotsordningar utanfor næringsavtalane.

Utgiftene under lånetransaksjonar i 2022 heng saman med Statskog SF sitt kjøp av aksjane i AS Meraker Brug. Kjøpet vart finansiert gjennom ein eigenkapitalauke på 2,35 mrd. kroner og eit lån frå staten på 300 mill. kroner. Sjå Prop. 6 S (2022–2023).

2.12 Samferdselsdepartementet

Samferdselsdepartementet har ansvaret for to budsjettområde: programområde 21 Innanlands transport og programområde 22 Posttenester.

Programområde 21 Innanlands transport

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 814,2 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 476,7 mill. kroner, frå 88 960,7 mill. kroner til 90 437,3 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 2 290,9 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 24,1 mill. kroner. Det er overført til saman 2 004,2 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 21 Innanlands transport har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 6,8 mrd. kroner, frå 81,3 mrd. kroner til 88,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 2,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 5,4 prosent.

Under programkategori 21.10 Administrasjon m.m. har utgiftene auka med 66 mill. kroner, frå 447 mill. kroner til 513 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 19,1 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 3,7 prosent. Auken frå 2022 til 2023 gjeld mellom anna støtte til pilotprosjekt for utsleppsfrie anleggsplassar som vart oppretta i 2022. Reduksjonen i utgifter frå 2023 til 2024 gjeld same støtteordning.

Under programkategori 21.20 Luftfartsføremål har utgiftene auka med 3,5 mrd. kroner, frå 1,3 mrd. kroner til 4,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 88,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 99,2 prosent. Auken frå 2022 til 2023 gjeld i hovudsak det statlege bidraget til Avinor AS for å bygge ny flyplass ved Mo i Rana og flytte Bodø lufthamn. Utgiftene til dette bidraget auka òg frå 2023 til 2024. Vidare auka utgiftene til statleg kjøp av regionale flyruter (FOT-ruter).

Under programkategori 21.30 Vegføremål har utgiftene auka med 2,8 mrd. kroner, frå 40,7 mrd. kroner til 43,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 4,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 2,9 prosent. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene til drift og vedlikehald og til OPS-prosjekt, medan utgiftene til riksveginvesteringar gjekk ned. Utgiftene til OPS-prosjekt og tilskot til riksvegferjedrifta auka frå 2023 til 2024, medan utgiftene til m.a. drift og vedlikehald av riksvegar og riksveginvesteringar gjekk ned.

Under programkategori 21.40 Særskilde transporttiltak har utgiftene auka med 1,8 mrd. kroner, frå 5,8 mrd. kroner til 7,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 14,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 14,1 prosent. Både frå 2022 til 2023 og frå 2023 til 2024 galdt den største auken i utgiftene tilskot til byområda, men kjøp av sjøtransporttenester på strekninga Bergen–Kirkenes auka òg.

Under programkategori 21.50 Jernbaneføremål har utgiftene minka med 1,4 mrd. kroner, frå 33,1 mrd. kroner til 31,7 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 4,2 prosent, og frå 2023 til 2024 var utgiftene om lag uendra. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene til investeringar. Frå 2023 til 2024 auka utgiftene til m.a. drift og vedlikehald og til investeringar, medan dei gjekk ned for kjøp av persontransport med tog.

Programområde 22 Posttenester

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 11,0 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 15,8 mill. kroner, frå 1 756,7 mill. kroner til 1 772,4 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 4,8 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

Programområdet omfattar berre ein tilskotspost. Det er overført til saman 4,8 mill. kroner til 2025 på denne posten som er merkt «kan overførast». Det er ikkje meirinntekter knytt til programområdet.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 22 Posttenester har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 0,8 mrd. kroner, frå drygt 0,9 mrd. kroner til knapt 1,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 53,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 22,0 prosent. Frå 2022 til 2023 og frå 2023 til 2024 auka utgiftene til omdeling av post.

2.13 Klima- og miljødepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 248,0 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 455,3 mill. kroner, frå 26 833,7 mill. kroner til 27 289,0 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 703,3 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 63,9 mill. kroner. Det er overført til saman 739,9 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 12 Klima og miljø har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 6,7 mrd. kroner, frå 19,8 mrd. kroner til 26,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 14,2 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 17,3 prosent.

Under programkategori 12.10 Fellesoppgåver, forsking, internasjonalt arbeid m.m. har utgiftene auka med 59 mill. kroner, frå 2 371 mill. kroner til 2 430 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 1,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 1,0 prosent.

Under programkategori 12.20 Klima, natur-mangfald og forureining har utgiftene auka med 5,2 mrd. kroner, frå 13,2 mrd. kroner til 18,4 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 19,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 16,8 prosent. Auken i 2024 samanlikna med 2023 skuldast i hovudsak auka i utbetalingar til CO₂-kompensasjonsordninga for industrien knytt til auka pris for EU sine klimakvotar. Vidare har det vore ein auke i overføringa til Klima- og energifondet, som Enova forvaltar. Føremålet til Enova og Klima- og energifondet er å bidra til å nå Noregs klimaforpliktingar, og å fremje effektive klima- og energiomstillingstiltak på vegen mot lågutsleppssamfunnet.

Under programkategori 12.30 Kulturminne og kulturmiljø har utgiftene auka med 47 mill. kroner, frå 803 mill. kroner til 851 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 2,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,5 prosent. Auken i 2024 kjem av generell prisjustering.

Under programkategori 12.60 Nord- og polarområda har utgiftene auka med 157 mill. kroner, frå 519 mill. kroner til 676 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 13,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 14,6 prosent. Auken i 2024 kjem hovudsakleg av auka utgifter knytt til eksternfinansiert forsking. I tillegg heng auken saman med reparasjonar og vedlikehald av forskingsinfrastruktur, mellom anna Zeppelinobservatoriet, og auka drifts- og investeringstilskot til Kings Bay AS.

Under programkategori 12.70 Internasjonalt klimaarbeid har utgiftene auka med 1,2 mrd. kroner, frå 3,0 mrd. kroner til 4,2 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 36,9 prosent. Auken i 2024 kjem av høgare aktivitet knytt til klima- og skoginitiativet, som mellom anna har betalt for oppnådde resultat i Indonesia og Brasil.

2.14 Digitaliserings- og forvaltningsdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 112,0 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 442,7 mill. kroner, frå 21 625,7 mill. kroner til 23 068,3 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 1 554,7 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 33,0 mill. kroner. Det er overført til saman 1 606,7 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 538,2 mill. kroner.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 01 Digitalisering og forvaltning har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 8,0 mrd. kroner, frå 13,5 mrd. kroner til 21,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 41,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 12,4 prosent.

Under programkategori 01.00 Administrasjon har utgiftene auka med 197 mill. kroner, frå 243 mrd. kroner til 439 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 2,6 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 76,5 prosent. Digitaliserings- og forvaltningsdepartementet vart formelt oppretta frå 2024. Sjå stjernenote og note 1 under programområdetabellen ovanfor om dei føresetnader som er gjort for åra 2022 og 2023.

Under programkategori 01.10 Fellestenester og departementa og Statsministerens kontor har utgiftene auka med 0,7 mrd. kroner, frå 1,2 mrd. kroner til 1,9 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 15,5 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 39,5 prosent. Auken frå 2022 til 2024 kjem av auka drift og aktivitet i Tryggings- og serviceorganisasjonen til departementa, hovudsakeleg i samband med nytt regjeringskvartal, og kostnader for ombygginga av Hammersborg- og Vaterlandstunnelen (Ring 1).

Under programkategori 01.20 Statsforvaltarane har utgiftene auka med knapt 0,3 mrd. kroner, frå drygt 2,0 mrd. kroner til 2,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 3,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 8,5 prosent. Auken frå 2023 til 2024 ut over den generelle pris- og lønsveksten, kjem av flytting av utgiftene til verjemål frå kap. 0469 Verjemålsordninga til kap. 1520 Statsforvaltarane.

Under programkategori 01.30 Statlege byggeprosjekt og eigedomsforvaltning har utgiftene auka med 6,2 mrd. kroner, frå 7,2 mrd. kroner til 13,4 mrd. kroner frå 2022 til 2024. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 67,6 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 11,3 prosent. Auken i utgifter frå 2022 til 2024 kjem mellom anna av høge løyvingar til store byggeprosjekt som byggetrinn 1 av nytt regjeringskvartal og Livsvitskapsbygget.

Under programkategori 01.40 Forvaltningsutvikling, IT- og ekompolitikk har utgiftene auka med 0,4 mrd. kroner, frå 2,2 mrd. kroner til 2,6 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 14,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,1 prosent. Auken i utgifter frå 2022 til 2024 kjem hovudsakleg av auken i tilskot til utbygging av breiband, høgare kontingent for norsk deltaking i programmet for eit digitalt Europa, og som følgje av gjennomføring av programmet Nye Altinn.

Under programkategori 01.50 Personvern har utgiftene auka med 16 mill. kroner, frå 70 mill. kroner til 86 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 19,4 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 2,2 prosent.

Under programkategori 01.60 Statleg arbeidsgjevarpolitikk har utgiftene auka med 152 mill. kroner, frå 573 mill. kroner til 725 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 23,9 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 2,1 prosent. Auken i utgifter frå 2022 til 2024 kjem frå endringar i tariffavtalte avsetjingar og ordningane for bustadlån, yrkesskade- og gruppelivsforsikring i Statens pensjonskasse.

Lånetransaksjonar syner i perioden 2022 til 2024 ein auke på 17,6 mrd. kroner, frå 15,2 mrd. kroner til 32,8 mrd. kroner. Det var ein auke på 103 prosent frå 2022 til 2023 og ein auke på 5,9 prosent frå 2023 til 2024. Auken kjem hovudsakleg som følgje av gunstige rentevilkår i Statens pensjonskasse samanlikna med marknaden elles. I tider med aukande rente vil renteendringar setjast i verk seinare i Statens pensjonskasse enn i andre bankar. Utlånsrenta vil difor framstå gunstig i tider med aukande rente. Sjå òg kapittel 2.18, der detaljar kring utlåna frå bustadlånsordninga i Statens pensjonskasse er nærare spesifiserte.

2.15 Finansdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei meirutgift på 522,8 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 775,3 mill. kroner, frå 61 602,5 mill. kroner til 62 377,9 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 252,5 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 38,1 mill. kroner. Det er overført til saman 1 036,9 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ikkje avvik.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 23 Finansadministrasjon har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 7,1 mrd. kroner, frå 55,1 mrd. kroner til 62,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 6,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 6,4 prosent.

Under programkategori 23.10 Finansadministrasjon har utgiftene auka med 0,3 mrd. kroner, frå 2,0 mrd. kroner til 2,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 8,7 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 4,9 prosent. Auken frå 2022 til 2024 skriv seg mellom anna frå at Direktoratet for forvaltning og økonomistyring (DFØ) har fått fleire kundar.

Under programkategori 23.20 Skatte-, avgifts- og tolladministrasjon har utgiftene auka med 1,1 mrd. kroner, frå 10,0 mrd. kroner til 11,1 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 7,1 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 3,5 prosent. Tolletaten hadde ein auke i utgiftene, mellom anna som følje av auka løyving til kontroll med smugling av narkotika. Skatteetatens utgifter auka mellom anna i samanheng med regelverksarbeid, arbeid med global skattereform og grunnrenteskattar, og som følgje av forvaltningskostnader i samanheng med programmet Framtidas innkreving.

Under programkategori 23.30 Offisiell statistikk har utgiftene auka med 0,1 mrd. kroner, frå 0,9 mrd. kroner til 1,0 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 8,3 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 2,5 prosent. Statistisk sentralbyrås utgifter auka reelt noko i perioden.

Under programkategori 23.40 Andre føremål har utgiftene auka med 5,6 mrd. kroner, frå 42,2 mrd. kroner til 47,8 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 5,6 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 7,2 prosent. Dei største utgiftene under kategorien gjeld dei regelstyrte ordningane med kompensasjon for meirverdiavgift og nettoføring av statleg meirverdiavgift. Samla utgifter til desse ordningane var i 2022 vel 42,2 mrd. kroner og i 2024 nærare 47,8 mrd. kroner.

Under denne kategorien vart òg kompensasjonar i samband med koronapandemien førte. I 2020 vart det mellom anna sett av 10 mrd. kroner til å dekkje delar av moglege tap i samband med ei garantiordning for lån til små og mellomstore føretak med akutt mangel på likviditet som følgje av pandemien. Det er Eksportfinansiering Noreg som forvaltar garantiordninga og sett opp rekneskap for midlane, som ved inngangen til 2024 var førte opp med 9,5 mrd. kroner i kapitalrekneskapen på høvesvis konto 641602 og 811602. I 2024 vart 7 mrd. kroner av tapsavsetjinga tilbakeført, medan resterande tapsavsetjing og ansvaret for ordninga vart overført til Nærings- og fiskeridepartementet.

2.16 Forsvarsdepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 123,5 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 2 900,8 mill. kroner, frå 109 585,2 mill. kroner til 112 486,0 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 3 024,3 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto meirinntekter på i alt 1 822,1 mill. kroner. Det er overført til saman 4 181,4 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Lånetransaksjonar syner ikkje avvik.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 04 Militært forsvar har utgiftene før lånetransaksjonar auka nominelt med 31,0 mrd. kroner, frå 78,5 mrd. kroner til 109,5 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 9,0 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 27,9 prosent.

Driftsutgiftene auka med 9,2 mrd. kroner, frå 50,2 mrd. kroner i 2022 til 59,3 mrd. kroner i 2024. Det utgjer ein auke over perioden på 18,3 prosent.

Utgifter til investeringar i materiell auka med 11,0 mrd. kroner, frå 20,8 mrd. kroner i 2022 til 31,8 mrd. kroner i 2024. Det utgjer ein auke over perioden på 52,6 prosent.

Auken frå 2023 til 2024 er i stor grad knytt til styrkingar i tråd med langtidsplanen for forsvarssektoren og til den endra og meir alvorlege tryggingspolitiske situasjonen i Europa som følgje av krigen i Ukraina. Noreg bidreg med militær og sivil støtte til Ukraina gjennom Nansen-programmet. Den norske militære støtta skal bidra til å dekkje Ukrainas militære behov, som del av ein brei internasjonal innsats. I 2024 var ramma for militær støtte til Ukraina gjennom Nansen-programmet om lag 17,8 mrd. kroner med 776 mill. kroner i overførte midlar frå 2023. Av ramma har regjeringa forplikta om lag 17,7 mrd. kroner i 2024. Samla løyving i 2024 på kap. 1700 Forsvarsdepartementet, post 79 Militær støtte til Ukraina, var på 10,3 mrd. kroner etter endringar gjennom året, og 9,7 mrd. kroner av løyvinga er utbetalt.

Utgifter til nasjonalfinansierte og fellesfinansierte investeringar i eigedom, bygg og anlegg auka med 83 prosent, frå 3,8 mrd. kroner i 2022 til 6,9 mrd. kroner i 2024. Auken frå 2023 til 2024 er i stor grad knytt til planlagt personell- og materiellopptrapping, i tråd med langtidsplanen for forsvarssektoren. Det er i 2024 sette i gang fleire investeringsprosjekt, og innsatsen på vedlikehald av eigendom, bygg og anlegg er styrka.

Overføringar til andre auka 206 prosent frå 3,8 mrd. kroner i 2022 til 11,5 mrd. kroner i 2024. Utgifter til Ukraina utgjorde omlag 87 prosent av desse utgiftene i 2024.

Lånetransaksjonar i 2023 og 2024 gjeld kapitalinnskot i NATOs innovasjonsfond.

2.17 Energidepartementet

Samla avvik mellom budsjett og rekneskap

Avvik mellom nysaldert budsjett og rekneskap før lånetransaksjonar syner ei mindreutgift på 958,3 mill. kroner. Overført løyving frå 2023 aukar disponibel løyving med 1 381,0 mill. kroner, frå 12 370,3 mill. kroner til 13 751,3 mill. kroner. Rekneskapen syner dermed ei mindreutgift på 2 339,3 mill. kroner samanlikna med disponibel løyving.

På programområdet er det netto mindreinntekter på i alt 1,4 mill. kroner. Det er overført til saman 1 216,5 mill. kroner til 2025 på postar merkte «kan overførast» og vanlege driftspostar.

Sjå òg tabell 1.10 i vedlegg 1, der fleire detaljar om overføringar og meirinntekter på programområdet er spesifiserte.

Trenden i rekneskapen i perioden 2022–2024

På programområde 18 Energiføremål har utgiftene før lånetransaksjonar minka nominelt med 22,2 mrd. kroner, frå 33,6 mrd. kroner til 11,4 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 31,2 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 50,6 prosent. Hovudgrunnen til den store variasjonen er årlege utbetalingar av stønad til hushaldningane for ekstraordinære straumutgifter under programkategori 18.20 Energi og vassressursar.

Under programkategori 18.00 Administrasjon har utgiftene auka med 54 mill. kroner, frå 259 mill. kroner til 313 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 15,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 4,4 prosent. Hovudgrunnen er auka løyvingar til arbeidet med konsesjons- og klagebehandling når det gjeld utbygging av anlegg for nett og fornybar kraft og arbeid med havvind. Vidare har det vore auka utgifter til ulike utval og utgreiingar.

Under programkategori 18.10 Petroleum har utgiftene auka med 25 mill. kroner, frå 487 mill. kroner til 512 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 26,3 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 16,7 prosent. Hovudgrunnen er auka løyvingar til grunnundersøkingar i havvindområda Sørlege Nordsjø II og Utsira Nord i 2023.

Under programkategori 18.20 Energi og vassressursar har utgiftene minka med 20,8 mrd. kroner, frå 27,7 mrd. kroner til 6,9 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 35,0 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 61,8 prosent. Hovudgrunnen er store variasjonar i årlege utbetalingar frå stønadsordninga for ekstraordinære straumutgifter for hushaldskundar som vart innført frå og med desember 2021.

Under programkategori 18.30 Klima, industri og teknologi har utgiftene minka med 1,5 mrd. kroner, frå 4,8 mrd. kroner til 3,3 mrd. kroner. Frå 2022 til 2023 minka utgiftene med 20,5 prosent, og frå 2023 til 2024 minka dei med 12,6 prosent. Hovudgrunnen er variasjonar i årlege utgifter til bygging av fullskalaprosjektet Langskip – fangst og lagring av CO₂ som avheng av framdrifta i investeringar i delprosjekta.

Under programkategori 18.60 Sikkerheit og arbeidsmiljø har utgiftene auka med 37 mill. kroner, frå 350 mill. kroner til 387 mill. kroner. Frå 2022 til 2023 auka utgiftene med 8,8 prosent, og frå 2023 til 2024 auka dei med 1,5 prosent. Programkategorien er nyoppretta i 2024 og omfattar aktiviteten til Havindustritilsynet. Sjå note 1 under programområdetabellen for kjelde til samanlikningstala.

2.18 Statlege utlån

Dette avsnittet gjev eit oversyn over hovudtal frå rekneskapen til statlege verksemder som forvaltar statlege utlån. Detaljar kring utlåna er baserte på opplysningar frå departementa.

Husbanken, Lånekassa og Statens pensjonskasse er ordinære statlege forvaltningsorgan. På vegner av staten forvaltar dei statlege utlån etter reglar og føresetnader fastsette av Stortinget.1 Innovasjon Noreg forvaltar statlege utlån til næringslivet over heile landet og gjev ulike typar lån med høg eller låg risiko. Eksportfinansieringsordninga gjennom Eksportkreditt Noreg AS er omtalt til slutt i avsnittet.

Husbanken

Tabellen nedanfor syner hovudtal i statsrekneskapen for Husbankens utlån:

I 2024 disponerte Husbanken heile låneramma på 32 mrd. kroner.

Samla uteståande lån i Husbanken, medrekna opptente, ikkje betalte renter, var på 188,9 mrd. kroner ved utgangen av 2024. Det er om lag 11,2 mrd. kroner meir enn året før. Av låna var 61,5 mrd. kroner fastrentelån og 125,8 mrd. kroner var lån med flytande rente. Resteranda utlån med særvilkår var 31 mill. kroner. Opptente, ikkje betalte renter utgjorde om lag 1,5 mrd. kroner. Netto underkurs på fastrentelåna er av Husbanken rekna til om lag 2,6 mrd. kroner per 31.12.2024, som er om lag same nivået som i fjor.

Husbanken hadde om lag 25 200 registrerte låntakarar (dellån) ved utgangen av 2024. Om lag 4 100 hadde lån med fast rente, 21 000 hadde lån med flytande rente, medan dei resterande om lag 100 låntakarane hadde lån på særvilkår. Av utlåna utgjorde lån til burettslag, stiftingar og liknande 29 prosent, lån til kommunar 62 prosent og lån til personlege låntakarar 9 prosent. Tap på utlån i Husbanken (kap. 2412, post 71) utgjorde 33,1 mill. kroner i 2024 mot 19,7 mill. kroner i 2023 og 8 mill. kroner i 2022.

Sjå òg omtale av Husbanken under kapittel 2.6 Kommunal- og distriktsdepartementet.

Statens lånekasse for utdanning

Tabellen nedanfor syner hovudtal i statsrekneskapen for utlån frå Lånekassa:

Samla uteståande krav i Statens lånekasse for utdanning var 277 mrd. kroner ved utgangen av 2024, ein auke på 20,3 mrd. kroner frå året før. I tillegg til sjølve utdanningslåna omfattar summen òg rente- og gebyrgjeld. 76,2 mrd. kroner av utdanningslåna er ikkje renteberande. Lån med fast rente utgjer 4,34 mrd. kroner, medan lån med flytande rente utgjer 196,5 mrd. kroner. Med i desse tala er òg ikkje betalte gebyr på 92,5 mill. kroner. Netto underkurs per 31.12.2024 på fastrentelåna er av Lånekassa rekna til 167 mill. kroner, medan det i fjor var rekna ein netto underkurs på 318 mill. kroner.

Lånekassa har om lag 1 044 100 registrerte låntakarar ved utgangen av 2024. Av dei har om lag 234 850 ikkje renteberande lån (kundar i tildelingsfasen), medan om lag 16 300 har lån med fast rente. Resten av låntakarane har lån med flytande rente.

Lånekassa inntektsførte i 2024 renter med 13,7 mrd. kroner på kap. 5617, post 80 i statsrekneskapen. Tilsvarande tal for 2023 og 2022 var høvesvis 9,1 og 4,3 mrd. kroner. Det vart utgiftsført 273 mill. kroner i tap på utlån i 2024 medan tapa i 2023 og 2022 var høvesvis 283 og 281 mill. kroner.

Sjå òg omtale av Lånekassa under kapittel 2.3 Kunnskapsdepartement.

Konverteringsordninga i Lånekassa

Lånekassa betaler ut heile basisstønaden som lån for dei som er omfatta av stønadsordninga for høgare utdanning m.m. Opp til 40 prosent av stønadsbeløpet kan konverterast til stipend når stønadsmottakaren har gjennomført utdanninga og oppnådd ein grad. I statsbudsjetta vert det kvart år løyvd midlar til å dekkje framtidig konvertering frå lån til stipend gjennom ei avsetjing til konverteringsfondet. Denne løyvinga går over kap. 2410, post 50. Kap. 5310, post 93 i rekneskapen syner nettobeløpet av lån som vert ettergjevne og trekte frå konverteringsfondet.

Utgiftene til andre stipend under Lånekassa kjem fram på kap. 2410, postane 70 og 71. For å få oversyn over samla netto utgifter til stipend, må lån som er konverterte til stipend, leggjast til stipendutgiftene. Denne summen kjem fram om ein ser kap. 2410, postane 70 og 71 og kap. 5310, post 93 i samanheng.

Bustadlånsordninga i Statens pensjonskasse (SPK)

Tabellen nedanfor syner hovudtal i statsrekneskapen for utlån frå bustadlånsordninga i Statens pensjonskasse:

Samla uteståande krav i bustadlånsordninga i Statens pensjonskasse var på 85,9 mrd. kroner ved utgangen av 2024. Det er om lag 18,4 mrd. kroner meir enn året før. Ved utgangen av 2024 var det om lag 57 900 lån i ordninga, mot 49 400 året før.

Statens pensjonskasse inntektsførte i 2024 renter med 4 078 mill. kroner på kap. 5607, post 80. Tilsvarande tal for 2023 og 2022 var høvesvis 2 088 mill. kroner og 723 mill. kroner. Bustadlånsordninga i Statens pensjonskasse tilbyr berre lån med flytande rente.

Netto tap på utlån, inkludert innbetalingar på tidlegare avskrivne tap, utgjorde i 2024 ei utgiftsføring på 0,6 mill. kroner. Tilsvarande tal for 2023 var ei inntektsføring på 0,3 mill. kroner.

Det var ei meirutgift på Statens pensjonskasse sitt kap. 1565, post 90 på 538 mill. kroner. Årsaka var fyrst og fremst at det vart utbetalt fleire lån enn føresett som følgje av at fleire enn forventa aksepterte lånetilbodet dei fekk frå Statens pensjonskasse. Som forklart under lånetransaksjonar i kapittel 2.14 Digitaliserings- og forvaltningsdepartementet aukar etterspurnaden etter bustadlån i Statens pensjonskasse i tider med renteauke. Statens pensjonskasse hadde dessutan ei meirinntekt på kap. 4565, post 90 på 641 mill. kroner. Meirinntekta skuldast i hovudsak at snitt innfridd beløp vart høgare enn forventa. I tillegg vart det innbetalt meir i ekstraordinære avdrag og innfridd nokon fleire lån enn forventa.

Sjå òg omtale av bustadlånsordninga i Statens pensjonskasse under kapittel 2.14 Digitaliserings- og forvaltningsdepartementet.

Innovasjon Noreg

Tabellen nedanfor syner hovudtal i statsrekneskapen for Innovasjon Noreg sine innlån frå statskassa. I tillegg til innlån frå statskassa nyttar Innovasjon Noreg eigenkapital til å finansiere utlån. Det er difor ikkje ein heilt eintydig samanheng mellom selskapet sine innlån frå statskassa og utlån til lånetakarar.

Innovasjon Noreg sine samla innlån frå statskassa, som er aktiverte i kapitalrekneskapen som statens utlån, utgjorde 17,1 mrd. kroner per 31.12.2024. Av dette utgjorde ordinære innlån 16,7 mrd. kroner, lån til pakkereisearrangørar 0,1 mrd. kroner og lån til investeringsfond 0,3 mrd. kroner.

Innovasjon Noreg sine samla netto utlån per 31.12.2024 utgjorde 17,4 mrd. kroner etter tapsavsetjingar på 1,1 mrd. kroner. Det er ein nedgang på 0,6 mrd. kroner, frå 18,0 mrd. kroner per 31.12.2023. Brutto utlån (før tapsavsetjing) fordelte seg med 12,7 mrd. kroner til lågrisikolån (3 688 lån), 5,4 mrd. kroner til innovasjons- og risikolån (2 167 lån)2 og 0,1 mrd. kroner til andre utlån3.

Det vart inntektsført 688 mill. kroner i renter frå Innovasjon Noreg på kap. 5625, post 80 i statsrekneskapen 2024. Tilsvarande tal for 2023 og 2022 var høvesvis 528 mill. kroner og 170 mill. kroner.

Brutto bokført tap på utlån og garantiar i 2024 utgjorde 381 mill. kroner, mot 329 mill. kroner i 2023. Rekneskapen til Innovasjon Noreg for 2024 syner ein netto utlånsgevinst på 69,6 mill. kroner, mot netto utlånstap på 5,3 mill. kroner i 2023.

Statleg eksportfinansieringsordning

Den statlege eksportfinansieringsordninga vert handsama av forvaltningsverksemda Eksportfinansiering Noreg (Eksfin). Tabellen nedanfor syner hovudtal i statsrekneskapen for den statlege eksportfinansieringsordninga:

Låna under eksportfinansieringsordninga er hovudsakleg gjevne i NOK, USD, EUR og i nokre andre valutaer. Fordelinga ved utgangen av 2023 og 2024 er av Eksfin spesifisert slik:

Balansetabellen ovanfor syner at statlege eksportfinansieringslån til saman utgjorde 45,2 mrd. kroner ved utgangen av 2024, ein netto auke på 7,1 mrd. kroner frå året før. Lån i utanlandsk valuta er rekna om til norske kroner basert på valutakursen på balansedagen. Valutakursendringar førte til at verdien på utlånsporteføljen auka med 2,3 mrd. kroner i 2024. Netto realisert valutavinst på avdraga som vart innbetalte i 2023, utgjorde om lag 1,1 mrd. kroner.

Det vart inntektsført renter frå ordninga med 1,1 mrd. kroner på kap. 5629, post 80 i statsrekneskapen 2024. Tilsvarande tal for 2023 og 2022 var høvesvis 0,9 mrd. kroner og 0,8 mrd. kroner.

Alle eksportfinansieringslåna er garanterte 100 prosent av Eksfin og/eller andre finansinstitusjonar. Ved restrukturering av låneforhold, der det vert rekna eit break cost-krav mot låntakar, vil slike krav ikkje vere sikra på same måte. Desse krava er ikkje garanterte og inneber dermed ein noko høgare tapsrisiko for eksportkredittordninga samanlikna med ordinær utlånsportefølje som er garantert. Krav om break cost er inkludert som ein del av låneavtalen for å sikre staten sine samla verdiar. Restrukturering av låneforhold vert inngått under føresetnad om vidare drift. Det er ikkje registrert nokon nye slike lån verken i 2023 eller 2024. Krav ved utgangen av 2024 utgjorde 24,6 mill. kroner, ei netto nedgang på 99,1 mill. kroner frå utgangen av 2023. Endringa skuldast i hovudsak at to av krava på til saman om lag 112 mill. kroner vart innfridd i januar 2024.