Regjeringa vil gjere det enklare å forske på helse
Nyheit | Dato: 10.04.2025 | Helse- og omsorgsdepartementet
Regjeringa foreslår endringar i vilkåra for helseforsking og for bruk av helseopplysningar i forskinga. Endringane skal legge til rette for meir og betre medisinsk og helsefagleg forsking, styrke forskingsdeltakarar sitt rettsvern og tryggleik, og forenkle dei formelle prosessane knytt til forskinga.
Lovforslaget er fremja i ein proposisjon til Stortinget om endringar i helseforskningslova, helseregisterlova og helsepersonellova.
– Sidan helseforskingslova trådde i kraft i 2009 har det skjedd store medisinske, teknologiske og organisatoriske endringar i korleis medisinsk og helsefagleg forsking blir gjennomført. Regjeringa vil modernisere reglane for å møte denne utviklinga på ein betre måte, utan å lempe på forskingsansvaret og den akademiske fridomen. Det skal bli enklere å forske på helse, seier helse- og omsorgsminister Jan Christian Vestre.
Pandemierfaring
Erfaringa frå covid-19 pandemien var at myndigheitene sette i verk tiltak utan at det var mogleg å evaluere verknadene. Regjeringa vil derfor at det skal bli enklare for forvaltninga å gjennomføre randomiserte og kvasieksperimentelle forsøk i krisesituasjonar. Dei nye reglane vil opne for å kunne fråvike kravet om samtykke når forskinga har stor nytteverdi for samfunnet, og inneber liten risiko eller ulempe for forskingsdeltakarane.
For at dei forskingsetiske komiteane skal kunne reindyrke si rolle som eit organ som gjer dei gode forskingsetiske vurderingane, skal komiteane ikkje lenger ha som oppgåve å ta stilling til om forskingsprosjekta er lovlege. Dette er forskingsinstitusjonen sitt ansvar.
Enklare å forske
Det skal bli enklare å forske på helseopplysningar frå helseregister og å bruke registeropplysningar til å lage avgjerdsstøtteverktøy. Mellom anna skal helseregisterforsking vere unntatt frå kravet om førehandsgodkjenning frå regionale komitear for medisinsk og helsefagleg forskingsetikk (REK).
Nye føresegn om roller og ansvar i kliniske behandlingsstudier skal sikre forsvarleg organisering og gjennomføring av forskingsprosjekt i helsetenesta. Før eit prosjekt blir sett i gang, skal den forskingsansvarlege vurdere om det er behov for å overvake prosjektet.